گاز، سرعت، گاز. حتی اگر خطری در کمین باشد و ترمز علاج گاز و سرعت را نکند، بیمه آن قدر دل خوش کنک هست که خیلی وقت ها، جربزهای بیش از پیش میدهد برای کورس گذاشتن و سرعت رفتن. البته این نگاه شاید کمی منفی باشد؛ اما رودربایستی که نداریم؛ حتی همین راننده های اتوبوس هم چنان سر می برند که ککشان هم نمی گزد از عابری که جلویشان از آن عظمت و سرعت شوکه شده. فریادشان که سرت بلند می شود می بینی دل قرصشان از سر بیمه است.
از میان تمام اقسام بیمه که برای شرکتهای مختلف بیمه اعم از دولتی و خصوصی سودآور هستند، بیمه اتوموبیل به دلیل شخص ثالت و شدت تصادفات، همواره جزو ضرردهترین بیمهها محسوب میشود.
بیمه خودروها بر دو قسم است. بیمه شخص ثالث که اجباری بوده و بیمه بدنه که اختیاری است. قانونگذار برای تعیین مبلغ هر یک از این نوع بیمهها، حدی را مشخص کرده است. در بخش بیمه بدنه، تعیین میزان آن در نوسان بوده و بسته به نوع آن (داخلی ساز یا خارجی ساز) و قیمت آن است. در بخش بیمه شخص ثالث، قانون بیمه، خود مبلغ آن را تعیین کرده و بر سه بخش تقسیم بندی شده است.
براساس این قانون؛ تعرفه بیمه شخص ثالث خودروهای چهار سیلندر ساخت داخل اعم از پیکان، پراید، رنو و هیلمن، 211 هزار و 300 تومان است.
تعرفه بیمه شخص ثالث خودروهای چهار سیلندر خارجی اعم از پژو 405، دوو سیلوو و سمند 247 هزار تومان است.
تعرفه بیمه شخص ثالث اتوموبیلهای 6 سیلندر به بالا نیز، 290 هزار تومان است.
بیمه شخص ثالث برای شرکتهای بیمهای همواره جزو ضرردهترینها است؛ چرا که گاهی مجبور به پرداخت دیه هستند. که این دیه میتواند از دیه یک عضو تا جان باشد. مبلغ دیه در سال جاری برای ماههای عادی 40 میلیون تومان و برای ماههای حرام 53 میلیون و 350 هزار تومان تعیین شده است. و در حال حاضر نیز بیش از 20 هزار نفر به دلیل تصادف و ناتوانی در پرداخت دیه و خسارات حاصل از آن در زندان به سر میبرند.
نظام بیمه ایران، تعرفهای است یعنی بیمه مرکزی به عنوان یک نهاد دولتی تعرفهای را به عنوان حداقل تعیین کرده و همه شرکتهای بیمهای اعم از دولتی و خصوصی موظف به رعایت آن هستند و نمیتوانند پایینتر از آن مبلغ، قیمتی تعیین کنند.
البته در میان شرکتهای بیمه، شرکتهای خصوصی به دلیل نو پا بودن، برای جذب مشتری، گاهی کمتر از تعرفه دولتی قیمت میدهند.
نوع دیگر بیمه خودرو، بیمه بدنه است که خود براساس خطراتی که آن را تهدید میکند، دارای چند آپشن مختلف اعم از تصادف (حادثه)، سرقت کلی، سرقت جزیی (لوازم و قطعات)، آتشسوزی، حوادث طبیعی (سیل، زلزله، طوفان)، شکست شیشه ماشین به تنهایی، اسید و رنگ پاشی است.
تعرفه بیمه بدنه براساس قدرت موتور، قیمت آن و تقسیمبندیهای بیمه شخص ثالث تعیین میشود. در صورتی که فردی خودرواش را فقط در مقابل تصادفات بیمه کند، آتش سوزی و سرقت هم شامل حالش میشود؛ مگر آن که شرکت بیمه برخی آپشنها را برایش اجباری کند.
این نوع اجبارها گاهی موجب تفاوت قیمتها و نرخهای یک شرکت نسبت به شرکت دیگر میشود( درصورتی که برای یک خودرو باید همه یکسان باشند)؛ اما اساس تعیین قیمتها را بیمه مرکزی مشخص میکند.
در صورتی که شما امروز بخواهید خودرویتان را بیمه کنید، باید به یکی از دفاتر شرکتها بیمه مراجعه کرده و سوابق بیمهایتان را ارایه دهید. مبلغ بیمهای که برای بدنه خودرو شما تعیین میشود، رابطه مستقیم با سابقه قبلی شما، عدم خسارت و تاریخ انقضای بیمه قبلیتان دارد.
فرض را بر این بگذاریم که امروز قرار است اتومبیلهایتان را که شامل یک دستگاه پراید، 206 تیپ دو، پرشیا، زانتیا، کمری نیمه اتوماتیک چهار سیلندر، بیام و سری 3، و یک دستگاه بنز کلاس S است را بیمه بدنه کنید. این برای اولین بار است که قرار است به یک شرکت بیمه مراجعه کنید و تا کنون هیچ گاه سابقه بیمه و تصادفی نداشتهاید. در واقع پرونده سفیدی دارید از جرایم رانندگی و خودروها نیز همگی صفر کیلومتر هستند.
حال هزینهای که برای بیمه هریک از این خودروها باید بپردازید، به این شرح است:
خودرو .............هزینه بیمه
پراید با قیمت 8 میلیون و 300 هزار تومان........ 175 هزار و 200 تومان
پژو 206 تیپ دو با قیمت 14 میلیون و 500 هزار تومان....... 324 هزار تومان
پرشیا با قیمت 17 میلیون و 500 هزار تومان ....... 396 هزار تومان
زانتیا با قیمت 28 میلیون تومان ....... 648 هزار تومان
کمری غیر اتوماتیک باقیمت 45 میلیون تومان..... یک میلیون و 56 هزار تومان
بیام و سری 3 با قیمت 75 میلیون تومان......... یک میلیون و 926 هزار تومان
بنز کلاس S با قیمت 110 میلیون تومان..............دو میلیون و 836 هزار تومان
سایر اتومبیلها با رنج قیمتی در این حدود، مبلغ بیمهشان نیز در این سطوح خواهد بود.
حال این بیمهها چگونه به کار میآید و بر چه اساسی به بیمه شده تعلق میگیرد. در قانون بیمه اصطلاحی است به نام "فرانشیت". این اصطلاح به معنای درصدی است که از مبلغ کلی کسر شده و به بیمهگذار پرداخت میشود. که در موارد مختلف میزان و درصد آن تعیین شده است.
در تصادفات برای بار اول، 10 درصد فرانشیت که حداقل آن 50 هزار تومان است کسر میشود. در تصادفات دوم، 20 درصد که حداقل آن 100 هزار تومان است و در تصادفات سوم به بعد 30 درصد فرانشیت کسر میشود که معادل 150 هزار تومان است. توضیح ساده این معادله به این صورت است که در صورتی که شما برای بار اول تصادف کنید و بخواهید از حق بیمه خود استفاده کنید و میزان کل خسارت 500 هزار تومان برآورد شده باشد، 10 درصد که معادل 50 هزار تومان است کسر شده و 450 هزار تومان به شما پرداخت میشود و مابقی خسارت را باید خود بپردازید. دلیل تعیین این درصدها آن است که بیمهشونده برای همه خسارات خود حتی جزیی نیز راهی شرکتها و پارکینگها نشود(خسارات بسیار ناچیز و حتی کمتر از 100 هزار تومان). دلیل افزایش این درصدها در تصادفات دوم و سوم نیز آن است که راننده احتیاط بیشتری حین انندگی به خرج دهد.
در مواردی همچون آتش سوزی میزان فرانشیت 10 درصد، شکست شیشه و سرقت 20 هم درصد فرانشیت کسر میشود. در صورتی که خودرو به سرقت رفته باشد، پس از سه ماه انتظار، سند آن به نام شرکت کرده و 80 درصد ارزش آن را دریافت میکند.
تفاوتهای این دو نوع بیمه شخص ثالث و بدنه نیز زیاد است. گذشته از اجباری و اختیاری بودن، در بیمه بدنه به شخصیت بیمهگذار هم توجه شده است. در صورتی که فرد پزشک یا از اعضای هیات علمی دانشگاه باشد، از 20 درصد تخفیف بهرهمند میشود. تا زمانی که یک ماه از تاریخ تحویل خودرو نیز نگذشته باشد و مالک اقدام به بیمه بئنه اتومبیلش کند، مشمول 20 درصد تخفیف میشود. مالک همچنین میتواند سوابق بیمهای و تخفیفهایش را نیز به خودروی جدیدش منتقل کند.
گزارشی از بیمه خودروها در ایران که در شماره 82 دنیای خودرو به چاپ رسید.