فروشگاه های لباس و پوشاک در سال گذشته متحمل زیان های مالی و افت فروش شدند که به نظر می رسد یکی از عوامل آن، گذشته از مشکلات اقتصادی، ابهام "طرح امنیت اجتماعی" و خصوصا نحوه برخورد ماموران گشت های ویژه امنیت پلیس بوده باشد.
از اول اردیبهشت ماه سال گذشته طرح امنیت اجتماعی با شدت بیشتری نسبت به سال های گذشته اجرا شد. در این طرح با زنان و دخترانی که از نظر دولت "پوشش مناسبی" نداشتند برخورد می شد. اموری از قبیل کوتاهی یا تنگی بیش از حد مانتو یا رنگ نامناسب آن، به پا نداشتن جوراب یا به سر کردن شال های باریک و غیره.
اما با این که سه سال از اجرای این طرح می گذرد، ابعاد آن همچنان نامشخص و مبهم است و امکان برخوردهای سلیقه ای را ممکن می سازد. طرح امنیت اجتماعی اولین بار سه سال پیش، در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، و به دنبال اعتراضات برخی افراد مذهبی در خصوص اشاعه بی بند و باری در جامعه توسط محمدباقر قالیباف، فرمانده پیشین نیروی انتظامی و شهردار کنونی شهر تهران به اجرا در آمد و اساس آن بر تذکر شفاهی به افراد استوار بود. اما در طرحی که از سال گذشته اجرا می شود، افرادی که اصلاح وضعیت ظاهری شان در خیابان مقدور نیست، به اداره کل مبارزه با مفاسد اجتماعی، مشهور به بازداشتگاه وزرا، منتقل می شوند.
در سال های گذشته معمولا اجرای طرح امنیت اجتماعی مقطعی بوده و بعد از چند ماه عملا کم رنگ می شد. اما از سال گذشته با تغییر فصل و گذر زمان نه تنها از شدت سخت گیری در اجرای طرح کاسته نشد بلکه برخورد با فروشگاه های لباس نیز در برنامه آن قرار گرفت. بر این اساس، فروشگاه های لباس اجازه ارایه مانتوهایی با رنگ های تند مانند قرمز و زرد و در اندازه های کوتاه تر از ۹۰ سانتی متر را ندارند و در صورت تخلف، به جریمه نقدی محکوم و یا پلمپ می شوند.
اما اجرای طرح همچنان ابعاد گسترده تری می یابد. اکنون علاوه برآن که از طرف نیروی انتظامی و اتحادیه لباس و پوشاک در خصوص رنگ، جنس و قد لباس ها به فروشگاه ها ابلاغیه داده شده، ماموران پلیس نیز به طور مداوم به فروشگاه ها سرکشی می کنند تا علاوه بر اطمینان از اجرای دستورات و قانون، وضعیت فروشندگان را نیز بررسی کنند.
یک فروشنده لباس در پاساژ پالیزی در خیابان سهروردی می‌گوید: "از پارسال که این طرح اجرا شده، حداقل ۵۰ درصد روی فروش ما تاثیر منفی داشته. غیر از این، اگر فروشنده مرد لباس تنگ پوشیده باشد یا دستبند و گردنبند داشته باشد، با او برخورد می شود. مجازاتش از جریمه تا بستن مغازه است. مامورها هم دائم سرکشی می کنند و دستور داده شده که از ورود خانم های بدحجاب جلوگیری کنیم تا خودمان جریمه نشویم."
یک فروشنده خانم در خیابان ولی عصر، اجبار به سرکردن مقنعه را از دستورات پلیس اعلام می کند و می گوید: "پلیس در مورد سر کردن مقنعه و آرایش فروشندگان خانم تذکر و دستور داده. در صورتی که فروشنده خانمی روسری به سر داشته باشد و یا آرایشش زیاد باشد، صاحب مغازه جریمه می شود و تکرار آن نیز عواقب شدیدتری دارد. علاوه بر این، ماموران به طور مرتب هم به مغازه ها سر می زنند تا از اجرای دستورات مطمئن شوند. در مورد پخش موسیقی در مغازه، فروش مانتوهایی که به بدن می شچبند یا کوتاه هستند نیز سرکشی و کنترل مداوم دارند. همیشه باید در حالت آماده باش بود. هم مشتری، هم مغازه دارها. خب خریدار جایی می رود که مامور نباشد تا راحت تر خرید کند."
هم زمان با اجرای طرح امنیت اجتماعی از سوی نیروی انتظامی، مرکز اماکن نیز علاوه بر تذکر به فروشگاه های لباس و مانتو، طرحی را با عنوان "جلوه حجاب" به اجرا گذاشت. در این طرح، مانتوهایی که از نظر رنگ و قد مشکلی نداشت و مطابق با الگوهای اسلامی بود، عرضه شد. فروشگاه های لباس تابلوهای بزرگی را بر در مغازه هایشان با عنوان "جلوه حجاب" نصب کرده بودند که نشانه فروش لباس های مطابق با شئونات اسلامی بود. بررسی میزان موفقیت این طرح خود موضوع دیگری است. اما از بررسی مجموع این تحولات می توان نتیجه گرفت که هنوز طرح کامل و روشنی که ابعاد مختلف آن برای مجریان و مردم معلوم باشد، در دست نیست و همین امر بر اجرای سلیقه ای آن و احیانا برخوردها و نارضایتی ها دامن می زند. اما اجرای این طرح چه تاثیری در بازار فروش البسه داشته است؟
رکود بازار لباس و مانتو
در سال گذشته تا پیش از اجرای طرح، مصادیق تخلف از جمله نوع رنگ ها و کوتاهی مانتوها مشخص نشده بود. در نتیجه بخش زیادی از پوشاکی که قبلا طراحی، تولید و راهی بازار شده بودند با اجرای این طرح جمع آوری و مرجوع شد. یک عمده فروش کیف و کفش در خیابان سپهسالار می گوید: "از اول پارسال پیش بینی مان این بود که بازار مال ماست. تولید ما روی کیف و کفش هایی با رنگ های شاد و روشن و مخصوص فصل بهار و تابستان متمرکز شد، اما این طرح همه جنس ها را مرجوع کرد. اساس کار ما امانی فروشی است. جنس را به مغازه دار می دهیم و در آخر پول می گیریم. با این طرح تمام جنس ها برگشت خورد. وقتی می گیرند، مشتری هم ندارد. همه جنس ها شد ضرر."
در اجرای طرح امنیت اجتماعی، واحدهای پلیس در ورودی های فروشگاه های لباس و مراکز خرید مستقر شده و با افرادی که ظاهری مناسب نداشته باشند، برخورد می کنند و در ساعت های مختلف نیز به فروشگاه ها وارد شده و در داخل مراکز گشت می زنند.
همین مساله موجب شده تا زنان و دختران اغلب تمایل چندانی برای ورود به فروشگاه ها نداشته باشند و بازارها به تدریج دچار رکود شوند. یک فروشنده مانتو و شلوار در مرکز خرید ونک می گوید: "مامورها جلوی در هستند، خریدار جرات ورود ندارد. خیلی از مشتری های ما الان به سمت ترکیه و دوبی رفته اند. چون هم تفریح می کنند و هم آزادانه خرید می کنند. بازار ما پارسال خیلی کساد شد. شاید ۴۰ درصد کاهش فروش داشتیم."
میزان افت فروشی که مغازه داران اعلام می کنند بسیار متفاوت است: از ۲۰ تا ۶۰ درصد. برخی نیز، همچون مغازه داری در میدان هفت تیر که گشت ارشادی پلیس دقیقا در مقابل مغازه اش توقف می کند، تاثیر آن را "خیلی زیاد" می داند و می گوید: "وقتی جای پلیس چنان ثابت شده که اگر یک روز کمی دیرتر بیاید باعث تعجب می شود، خریدار نه تنها وارد این مغازه نمی شود که سعی می کند به مراکزی برود که از پلیس خبری نیست. در این شرایط تاثیرش می شود "خیلی زیاد". آن قدر که گفتن ندارد. اما چاره ای نیست. باید عادت کرد."
تغییر ذائقه خریداران؟
به نظر می رسد مشتریان نیز آماده می شوند که به این شرایط "عادت" کنند. این تحول را می توان در تغییر ذائقه آنها ملاحظه کرد. با آغاز فصل بهار، معمولا انتظار آن است که مانتوهایی با رنگ های روشن در مغازه ها دیده شود. اما امسال بازار یکدست تیره است. رنگ های مشکی و قهوه ای اصلی ترین رنگ های مانتوها هستند. یک مغازه دار در مرکز خرید قائم، در حوالی میدان تجریش، می گوید: "خریداران دیگر دنبال رنگ های روشن نیستند. حتی اگر قرار باشد مانتوی کوتاهی بخرند، ترجیح می دهند مشکی باشد که کمتر به چشم ماموران بیاید. هرچند فروشگاه ها مانتوهای ممنوع نمی آورند."
اما با تمام این تفاصیل آیا می توان گفت که اجرای این طرح باعث تغییر یا هدایت ذائقه خریداران شده است؟ به نظر می رسد پاسخ دادن به این سوال نیازمند بررسی های مفصل تری است. اما اگر این ذائقه هدایت نشده باشد، می توان گفت که احتمالا بحران اقتصادی فروشندگان ادامه خواهد یافت. چرا که تاثیرات رکود بر بازار لباس و پوشاک همچنان برجا است. گروهی از فروشندگان مانتو و لباس معتقدند: "با وجود آن که بسیاری به حضور ماموران عادت کرده اند و چاره ای جز خرید مانتوهای موجود با رنگ های تیره را ندارند. اما رکود سال گذشته همچنان باقی مانده است. آن زمان تنوع رنگ و مدل باعث خرید می شد. اما وقتی قرار است رنگ ها تغییری نکنند، خریدار هم میلی به خرید ندارد به خصوص که باب میلش هم نیست."
برخوردهای گاه سلیقه ای پلیس و ترس خریداران از روبرویی با آن، اصلی ترین عاملی است که موجب افت فروش فروشگاه ها شده است. در سال گذشته و همزمان با برخوردهای پلیس بسیاری از مسئولان از جمله محمود هاشمی شاهرودی، رئیس قوه قضاییه، نسبت به نوع برخوردها و ورود جوانان به حوزه های قضایی و بازداشتگاه تذکراتی دادند و فرهنگ سازی برای استفاده از پوشش مناسب را اصل دانستند. اما فرماندهان پلیس در همان زمان فرهنگ سازی را وظیفه دیگر بخش ها دانستند و برخورد با تخطی از قانون را وظیفه پلیس اعلام کردند.
با این حال به نظر می رسد که تا زمان روشن نشدن دقیق ابعاد طرح و رفع ابهامات آن و رسیدگی به تخلفات احتمالی مجریان و نیز توجیه آنها در مورد نحوه رفتار با مشتریان و مغازه داران این معضل همچنان باقی خواهد ماند.
از اول اردیبهشت ماه سال گذشته طرح امنیت اجتماعی با شدت بیشتری نسبت به سال های گذشته اجرا شد. در این طرح با زنان و دخترانی که از نظر دولت "پوشش مناسبی" نداشتند برخورد می شد. اموری از قبیل کوتاهی یا تنگی بیش از حد مانتو یا رنگ نامناسب آن، به پا نداشتن جوراب یا به سر کردن شال های باریک و غیره.
اما با این که سه سال از اجرای این طرح می گذرد، ابعاد آن همچنان نامشخص و مبهم است و امکان برخوردهای سلیقه ای را ممکن می سازد. طرح امنیت اجتماعی اولین بار سه سال پیش، در دوره ریاست جمهوری محمد خاتمی، و به دنبال اعتراضات برخی افراد مذهبی در خصوص اشاعه بی بند و باری در جامعه توسط محمدباقر قالیباف، فرمانده پیشین نیروی انتظامی و شهردار کنونی شهر تهران به اجرا در آمد و اساس آن بر تذکر شفاهی به افراد استوار بود. اما در طرحی که از سال گذشته اجرا می شود، افرادی که اصلاح وضعیت ظاهری شان در خیابان مقدور نیست، به اداره کل مبارزه با مفاسد اجتماعی، مشهور به بازداشتگاه وزرا، منتقل می شوند.
در سال های گذشته معمولا اجرای طرح امنیت اجتماعی مقطعی بوده و بعد از چند ماه عملا کم رنگ می شد. اما از سال گذشته با تغییر فصل و گذر زمان نه تنها از شدت سخت گیری در اجرای طرح کاسته نشد بلکه برخورد با فروشگاه های لباس نیز در برنامه آن قرار گرفت. بر این اساس، فروشگاه های لباس اجازه ارایه مانتوهایی با رنگ های تند مانند قرمز و زرد و در اندازه های کوتاه تر از ۹۰ سانتی متر را ندارند و در صورت تخلف، به جریمه نقدی محکوم و یا پلمپ می شوند.
اما اجرای طرح همچنان ابعاد گسترده تری می یابد. اکنون علاوه برآن که از طرف نیروی انتظامی و اتحادیه لباس و پوشاک در خصوص رنگ، جنس و قد لباس ها به فروشگاه ها ابلاغیه داده شده، ماموران پلیس نیز به طور مداوم به فروشگاه ها سرکشی می کنند تا علاوه بر اطمینان از اجرای دستورات و قانون، وضعیت فروشندگان را نیز بررسی کنند.
یک فروشنده لباس در پاساژ پالیزی در خیابان سهروردی می‌گوید: "از پارسال که این طرح اجرا شده، حداقل ۵۰ درصد روی فروش ما تاثیر منفی داشته. غیر از این، اگر فروشنده مرد لباس تنگ پوشیده باشد یا دستبند و گردنبند داشته باشد، با او برخورد می شود. مجازاتش از جریمه تا بستن مغازه است. مامورها هم دائم سرکشی می کنند و دستور داده شده که از ورود خانم های بدحجاب جلوگیری کنیم تا خودمان جریمه نشویم."
یک فروشنده خانم در خیابان ولی عصر، اجبار به سرکردن مقنعه را از دستورات پلیس اعلام می کند و می گوید: "پلیس در مورد سر کردن مقنعه و آرایش فروشندگان خانم تذکر و دستور داده. در صورتی که فروشنده خانمی روسری به سر داشته باشد و یا آرایشش زیاد باشد، صاحب مغازه جریمه می شود و تکرار آن نیز عواقب شدیدتری دارد. علاوه بر این، ماموران به طور مرتب هم به مغازه ها سر می زنند تا از اجرای دستورات مطمئن شوند. در مورد پخش موسیقی در مغازه، فروش مانتوهایی که به بدن می شچبند یا کوتاه هستند نیز سرکشی و کنترل مداوم دارند. همیشه باید در حالت آماده باش بود. هم مشتری، هم مغازه دارها. خب خریدار جایی می رود که مامور نباشد تا راحت تر خرید کند."
هم زمان با اجرای طرح امنیت اجتماعی از سوی نیروی انتظامی، مرکز اماکن نیز علاوه بر تذکر به فروشگاه های لباس و مانتو، طرحی را با عنوان "جلوه حجاب" به اجرا گذاشت. در این طرح، مانتوهایی که از نظر رنگ و قد مشکلی نداشت و مطابق با الگوهای اسلامی بود، عرضه شد. فروشگاه های لباس تابلوهای بزرگی را بر در مغازه هایشان با عنوان "جلوه حجاب" نصب کرده بودند که نشانه فروش لباس های مطابق با شئونات اسلامی بود. بررسی میزان موفقیت این طرح خود موضوع دیگری است. اما از بررسی مجموع این تحولات می توان نتیجه گرفت که هنوز طرح کامل و روشنی که ابعاد مختلف آن برای مجریان و مردم معلوم باشد، در دست نیست و همین امر بر اجرای سلیقه ای آن و احیانا برخوردها و نارضایتی ها دامن می زند. اما اجرای این طرح چه تاثیری در بازار فروش البسه داشته است؟
رکود بازار لباس و مانتو
در سال گذشته تا پیش از اجرای طرح، مصادیق تخلف از جمله نوع رنگ ها و کوتاهی مانتوها مشخص نشده بود. در نتیجه بخش زیادی از پوشاکی که قبلا طراحی، تولید و راهی بازار شده بودند با اجرای این طرح جمع آوری و مرجوع شد. یک عمده فروش کیف و کفش در خیابان سپهسالار می گوید: "از اول پارسال پیش بینی مان این بود که بازار مال ماست. تولید ما روی کیف و کفش هایی با رنگ های شاد و روشن و مخصوص فصل بهار و تابستان متمرکز شد، اما این طرح همه جنس ها را مرجوع کرد. اساس کار ما امانی فروشی است. جنس را به مغازه دار می دهیم و در آخر پول می گیریم. با این طرح تمام جنس ها برگشت خورد. وقتی می گیرند، مشتری هم ندارد. همه جنس ها شد ضرر."
در اجرای طرح امنیت اجتماعی، واحدهای پلیس در ورودی های فروشگاه های لباس و مراکز خرید مستقر شده و با افرادی که ظاهری مناسب نداشته باشند، برخورد می کنند و در ساعت های مختلف نیز به فروشگاه ها وارد شده و در داخل مراکز گشت می زنند.
همین مساله موجب شده تا زنان و دختران اغلب تمایل چندانی برای ورود به فروشگاه ها نداشته باشند و بازارها به تدریج دچار رکود شوند. یک فروشنده مانتو و شلوار در مرکز خرید ونک می گوید: "مامورها جلوی در هستند، خریدار جرات ورود ندارد. خیلی از مشتری های ما الان به سمت ترکیه و دوبی رفته اند. چون هم تفریح می کنند و هم آزادانه خرید می کنند. بازار ما پارسال خیلی کساد شد. شاید ۴۰ درصد کاهش فروش داشتیم."
میزان افت فروشی که مغازه داران اعلام می کنند بسیار متفاوت است: از ۲۰ تا ۶۰ درصد. برخی نیز، همچون مغازه داری در میدان هفت تیر که گشت ارشادی پلیس دقیقا در مقابل مغازه اش توقف می کند، تاثیر آن را "خیلی زیاد" می داند و می گوید: "وقتی جای پلیس چنان ثابت شده که اگر یک روز کمی دیرتر بیاید باعث تعجب می شود، خریدار نه تنها وارد این مغازه نمی شود که سعی می کند به مراکزی برود که از پلیس خبری نیست. در این شرایط تاثیرش می شود "خیلی زیاد". آن قدر که گفتن ندارد. اما چاره ای نیست. باید عادت کرد."
تغییر ذائقه خریداران؟
به نظر می رسد مشتریان نیز آماده می شوند که به این شرایط "عادت" کنند. این تحول را می توان در تغییر ذائقه آنها ملاحظه کرد. با آغاز فصل بهار، معمولا انتظار آن است که مانتوهایی با رنگ های روشن در مغازه ها دیده شود. اما امسال بازار یکدست تیره است. رنگ های مشکی و قهوه ای اصلی ترین رنگ های مانتوها هستند. یک مغازه دار در مرکز خرید قائم، در حوالی میدان تجریش، می گوید: "خریداران دیگر دنبال رنگ های روشن نیستند. حتی اگر قرار باشد مانتوی کوتاهی بخرند، ترجیح می دهند مشکی باشد که کمتر به چشم ماموران بیاید. هرچند فروشگاه ها مانتوهای ممنوع نمی آورند."
اما با تمام این تفاصیل آیا می توان گفت که اجرای این طرح باعث تغییر یا هدایت ذائقه خریداران شده است؟ به نظر می رسد پاسخ دادن به این سوال نیازمند بررسی های مفصل تری است. اما اگر این ذائقه هدایت نشده باشد، می توان گفت که احتمالا بحران اقتصادی فروشندگان ادامه خواهد یافت. چرا که تاثیرات رکود بر بازار لباس و پوشاک همچنان برجا است. گروهی از فروشندگان مانتو و لباس معتقدند: "با وجود آن که بسیاری به حضور ماموران عادت کرده اند و چاره ای جز خرید مانتوهای موجود با رنگ های تیره را ندارند. اما رکود سال گذشته همچنان باقی مانده است. آن زمان تنوع رنگ و مدل باعث خرید می شد. اما وقتی قرار است رنگ ها تغییری نکنند، خریدار هم میلی به خرید ندارد به خصوص که باب میلش هم نیست."
برخوردهای گاه سلیقه ای پلیس و ترس خریداران از روبرویی با آن، اصلی ترین عاملی است که موجب افت فروش فروشگاه ها شده است. در سال گذشته و همزمان با برخوردهای پلیس بسیاری از مسئولان از جمله محمود هاشمی شاهرودی، رئیس قوه قضاییه، نسبت به نوع برخوردها و ورود جوانان به حوزه های قضایی و بازداشتگاه تذکراتی دادند و فرهنگ سازی برای استفاده از پوشش مناسب را اصل دانستند. اما فرماندهان پلیس در همان زمان فرهنگ سازی را وظیفه دیگر بخش ها دانستند و برخورد با تخطی از قانون را وظیفه پلیس اعلام کردند.
با این حال به نظر می رسد که تا زمان روشن نشدن دقیق ابعاد طرح و رفع ابهامات آن و رسیدگی به تخلفات احتمالی مجریان و نیز توجیه آنها در مورد نحوه رفتار با مشتریان و مغازه داران این معضل همچنان باقی خواهد ماند.
گزارش را در بی بی سی ببینید.
۲ نظر:
guzareshet khub bud
behtar bud baraye takmil shudan nazariyey rasmiye polis ya bakhshaiye dolati ke ba in tarh dar tamsan miporsidi
http://hejab-diary.blogfa.com/
ارسال یک نظر